Nietolerancja glutenu – kompendium wiedzy

Nietolerancja glutenu – czym jest?
Bóle brzucha, biegunki oraz utrata masy ciała… to tylko niektóre z objawów tej choroby. Nietolerancja glutenu, zwana też nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (NCGS), to zespół chorobowy, w którym po spożyciu produktów zawierających gluten dochodzi do powstania
objawów jelitowych i pozajelitowych, które ustępują po zastosowaniu diety bezglutenowej.

Jak możesz stwierdzić, że chorujesz na nietolerancje glutenu?
1) Na podstawie testów diagnostycznych wykluczono u Ciebie celiakie i alergię na pszenice.
2) Biopsja jelita nie wykazała żadnych zmian histopatologicznych.
3) Po wprowadzeniu diety bezglutenowej na okres minimum 6 tygodni objawy ustąpiły, ale powróciły zaraz po ponownym wprowadzeniu glutenu do diety.

Czym się różni nietolerancja glutenu od celiakii i jak je rozpoznać

Nietolerancja glutenu jest stosunkowo niedawno odkrytą chorobą. Jak więc rozpoznać, że nie jest to przypadkiem celiakia?

Mechanizm powstawania choroby
Na dzień dzisiejszy brak sprecyzowanych informacji na temat podłoża nietolerancji glutenu. Wnioskuje się, że choroba ta może mieć podłoże immunologiczne. Natomiast celiakia to choroba autoimmunologiczna, czyli taka, w której układ odpornościowy atakuje własny organizm.

Czas wystąpienia objawów
W nietolerancji glutenu objawy są widoczne niemal natychmiast (np. po kilku godzinach od posiłku), podczas gdy w celiakii choroba może nie dawać żadnych symptomów zewnętrznych przez wiele tygodni, a nawet przez lata. Same objawy nietolerancji glutenu są niemal identyczne jak w przypadku celiakii, dlatego niemożliwym jest rozpoznanie jednej jednostki chorobowej od drugiej bez odpowiedniej diagnostyki laboratoryjnej.

Diagnostyka
Chcesz wiedzieć czy chorujesz na nietolerancje glutenu? Przebadaj się w kierunku innych chorób glutenozależnych (celiakia, alergia na pszenice)! Niestety, nie istnieje badanie które daje jednoznaczną odpowiedź co do potwierdzenia występowania akurat tej przypadłości. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku celiakii. Na pierwszym etapie podejrzeń warto wykonać test na obecność przeciwciał anty-tTG2. Jako potwierdzenie warto wykonać biopsje jelita i ocenę zmian histopatologicznych – test ten przyjmuje się jako „złoty standard” w diagnostyce celiakii.

Fakty i mity na temat nietolerancji glutenu

„Wszystkie zboża zawierają gluten”. -Fałsz!
Niektóre zboża są naturalnie pozbawione glutenu, więc nie trzeba obawiać się wszystkiego co z pola ;). Do bezpiecznych zbóż zaliczamy kukurydzę, ryż, grykę, proso, amarantus oraz komosę ryżową.

„Gluten znajduje się tylko w zbożach”. -Fałsz!
Gluten może znajdować się też w takich produktach jak gotowe wędliny, sosy, mieszanki przypraw itd., dlatego niezwykle ważne jest dokładne czytanie składu kupowanych produktów.

„Nie możesz jeść na mieście”. -I tak, i nie.
Zapewne będziesz musiał pożegnać się z klasyczną włoską kuchnią, ale od czego są zamienniki? Na rynku rośnie oferta restauracji i piekarni oferujących żywność bezglutenową. Warto sprawdzić, czy może w naszej okolicy jest lokaj, do którego nie ma obaw zawitać. Znajdziesz je tutaj

Produkty których należy unikać, produkty zalecane do wprowadzenia

Nie tolerujesz glutenu i nie wiesz jak robić zakupy, aby wybierać tylko produkty bezpieczne? Przychodzę z pomocą! 🙂

W sklepie zwróć uwagę na:
1) Informacje na opakowaniu „bezglutenowy” lub „o bardzo niskiej zawartości glutenu”. – jeśli takowy występuje, oznacza to że produkt nie zawiera w swoim składzie glutenu oraz w jego procesie produkcyjnym nie mogło dojść do zanieczyszczenia glutenem. Producent może również umieścić na opakowaniu symbol przekreślonego kłosa – znaczenie jest takie samo, czyt. możesz bezpiecznie spożywać ten produkt.

2) Czytaj skład! Na opakowaniu szukaj informacji, czy produkt zawiera pszenice lub gluten. Mała podpowiedź – najczęściej informacje te będą zapisane pogrubioną czcionką.
Co jeśli produkt nie ma opakowania (np. kiedy kupujesz szynkę w mięsnym)?
Po porostu zapytaj sprzedawcę – masz do tego absolutne prawo.
Nawet jeśli stale kupujesz konkretny produkt i masz pewność, że nie zawiera on glutenu, raz na jakiś czas sprawdź jego skład, ponieważ producenci zmieniają receptury swoich wyrobów.

3) Wybieraj zboża naturalnie czyste od glutenu!
Kukurydza, ryż, gryka, proso, amarantus oraz komosa ryżowa – to Twoi sprzymierzeńcy w diecie bezglutenowej. Mąki z tych zbóż idealnie sprawdzą się jako zamiennik do naleśników, pizzy czy makaronów.

4) Unikaj zbóż zawierających gluten.
Pszenica, żyto, jęczmień i owies to zboża, które nie powinny pojawiać się na Twoim talerzu pod żadną postacią. Z powyższego względu koniecznie wyeliminuj takie produkty jak:
-Mąka pszenna, żytnia, jęczmienna, owsiana,
-Pieczywo zwykłe,
-Płatki jęczmienne, owsiane, żytnie, pszenne,
-Kasza bulgur, kasza manna, kasza pęczak, kasza jęczmienna,
-Przetwory z wcześniej wspomnianych zbóż (np. ciastka, herbatniki, makaron).

Oznaczenia produktów bez glutenu, aplikacja bez glutenu, dlaczego niektóre gotowe produkty bezglutenowe to nie najlepsze rozwiązanie
Przekreślony kłos – o co tutaj chodzi? 😮

Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego niektóre produkty bezglutenowe zawierają symbol przekreślonego kłosa, natomiast niektóre nie? Skąd to wynika i czy są jakieś przepisy, które regulują te pszeniczne szaleństwo? 😉

Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji UE 828/2014 obowiązującym od 20 lipca 2016r., producent ma obowiązek na opakowaniu informację słowną: „bezglutenowy” lub „o
bardzo niskiej zawartości glutenu”. Natomiast przepisy prawne nie nakładają obowiązku stosowania symboli graficznych.
Niemniej jednak, stowarzyszenie należące do AOESC (Association of European Coeliac Societies) stworzyło jeden wspólny system znakowania żywności bezglutenowej połączony z jej regularną kontrolą.

Dlaczego nie zawsze gotowy produkt bezglutenowy to dobry wybór?
Gluten to nie tylko zło wcielone, ale również białko które „buduje” strukturę produktu. Niektórzy producenci chcąc zachować zbliżone właściwości swoich bezglutenowych wyrobów do klasycznych chrupkich i wyrośniętych chlebów, często dodają spulchniaczy i innych substancji
dodatkowych, przez co skład takiego pieczywa przypomina tablice Mendelejewa. Warto więc rozejrzeć się za dobrą piekarnią oferującą pieczywo bezglutenowe lub samemu wypiec swój własny bochenek chleba. 🙂

Artykuł przygotowała studentka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Joanna Gierszewska